رفتار هیستریک: علائم، علتها، درمان و پیشگیری
رفتار هیستریک یکی از پیچیدهترین و جنجالیترین اختلالات روانی است که در افراد مختلف بروز پیدا میکند. این اختلال، بهویژه در گذشته، بیشتر بهعنوان یک اختلال «زنانه» شناخته میشد، اما امروزه یافتهها نشان میدهند که این مشکل میتواند به اشکال مختلف در هر فردی، فارغ از جنسیت، بروز کند. در این مقاله، به تحلیل دقیق رفتار هیستریک، علائم آن، علل ایجاد این اختلال، روشهای درمان و پیشگیری از آن خواهیم پرداخت.
تعریف رفتار هیستریک
در سادهترین تعریف، رفتار هیستریک به واکنشهای غیرمعمول و افراطی فرد به موقعیتهای احساسی یا استرسزا اطلاق میشود. این رفتارها معمولاً با هیجانات شدید، از دست دادن کنترل و بروز علائم جسمی که ناشی از مشکلات روانی هستند، همراه میباشد. این رفتارها ممکن است بهصورت آشکار (مانند خندههای هیستریک یا گریههای شدید) یا بهصورت علائم جسمانی (مانند فلج موقت، از دست دادن حس، یا مشکلات گفتاری) بروز یابند.
در گذشته، علت رفتار هیستریک را به “حرکت رحم” در زنان نسبت میدادند، که بعدها مشخص شد این توجیه علمی نبوده و بسیاری از موارد هیستریک به دلیل عوامل روانی مانند استرس، اضطراب و ترومای عاطفی رخ میدهند.
انواع رفتار هیستریک
رفتار هیستریک بهطور کلی به دو دسته تقسیم میشود:
- اختلال هیستریک اولیه: این نوع رفتار به دلیل اختلالات شخصیت اصلی فرد به وجود میآید.
- اختلال هیستریک ثانویه: این نوع اختلال بیشتر به علت مشکلات روانی زمینهای مانند اضطراب، افسردگی و یا اختلالات استرس پس از سانحه (PTSD) بروز میکند.
علائم رفتار هیستریک
رفتار هیستریک میتواند به شکلهای مختلفی خود را نشان دهد، که برخی از شایعترین آنها شامل موارد زیر است:
1. اختلالات حسی
افراد مبتلا به هیستریک ممکن است دچار اختلالات حسی مختلف شوند. این اختلالات شامل از دست دادن ناگهانی حسهایی مانند بینایی، شنوایی یا چشایی میباشد. برای مثال، فرد ممکن است دچار کوری یا ناشنوایی موقت شود، بدون اینکه هیچ دلیل پزشکی برای آن وجود داشته باشد.
2. اختلالات حرکتی
در این حالت، فرد میتواند بهطور ناگهانی دچار مشکلات حرکتی شود. این مشکلات شامل فلج شدن اعضای بدن، تشنج، لرزش، یا حتی عدم توانایی در راه رفتن است. این علائم ممکن است بهطور موقت و بهطور غیرارادی بروز یابند.
3. اختلالات روانی
این اختلالات بهعنوان حملات هیستریک شناخته میشوند که شامل فراموشی موقت، اختلالات شخصیتی، یا حتی بروز حالتهای چند شخصیتی است. بهعنوان مثال، فرد ممکن است دچار فراموشیهایی شود که هیچگونه علت فیزیکی برای آنها وجود ندارد.
خنده هیستریک
یکی از معروفترین علائم رفتار هیستریک، خنده هیستریک است. این نوع خنده معمولاً در موقعیتهای استرسزا و عاطفی شدید رخ میدهد و فرد قادر به کنترل آن نیست. این خندهها ممکن است در شرایطی که هیچچیز خندهدار به نظر نمیآید، بروز کند و فرد خود نیز از شدت فشار عاطفی احساس شرمندگی میکند. چنین خندههایی معمولاً بهعنوان یک مکانیسم دفاعی در برابر اضطراب و فشار روحی عمل میکنند.
علتهای بروز رفتار هیستریک
دلایل مختلفی برای بروز رفتار هیستریک وجود دارند. برخی از مهمترین این دلایل شامل موارد زیر است:
- ترومای عاطفی و استرس شدید: یکی از اصلیترین عواملی که میتواند باعث بروز رفتار هیستریک شود، تجربه ترومای عاطفی، مانند سوءاستفاده جنسی، فیزیکی یا احساسی است. این نوع تراماها بهویژه در دوران کودکی میتوانند تاثیرات ماندگاری بر روان فرد داشته باشند و باعث بروز علائم هیستریک در بزرگسالی شوند.
- اختلالات اضطراب و افسردگی: بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی ممکن است رفتار هیستریک را تجربه کنند. استرسهای مزمن و افسردگی میتوانند به علائم جسمانی و روانی مانند اختلالات حسی، حرکتی و روانی منجر شوند.
- بیتوجهی یا سوءاستفاده در دوران کودکی: پژوهشها نشان دادهاند که افراد مبتلا به رفتار هیستریک معمولاً تجربههای ناخوشایندی مانند بیتوجهی والدین، سوءاستفاده یا مشکلات خانوادگی در دوران کودکی داشتهاند.
حمله هیستریک چیست؟
حمله هیستریک بهطور کلی به دورههایی از اضطراب و استرس شدید اطلاق میشود که معمولاً بهطور ناگهانی و بدون هشدار قبلی بروز میکنند. این حملات ممکن است با علائم جسمی و روانی مانند سرگیجه، تپش قلب، تنگی نفس، تعریق شدید، یا حتی درد قفسه سینه همراه باشند. فرد مبتلا به حمله هیستریک ممکن است بهشدت دچار سردرگمی و اضطراب شود و احساس کند که در حال مرگ است.
روشهای تشخیص اختلال هیستریک
تشخیص اختلال هیستریک معمولاً توسط روانپزشک یا روانشناس بر اساس مجموعهای از علائم صورت میگیرد. این علائم میتواند شامل فراموشی تجزیهای، اختلالات حرکتی و حسی، و تغییرات در شخصیت باشد. معمولاً برای تشخیص این اختلال، هیچ آزمایش پزشکی خاصی وجود ندارد و تشخیص بیشتر بر اساس تاریخچه بیمار و مشاهدات روانشناختی استوار است.
درمان رفتار هیستریک
درمان رفتار هیستریک معمولاً بهطور چندجانبه و ترکیبی انجام میشود و شامل روشهای رواندرمانی و گاهی دارو درمانی است.
1. روشهای رواندرمانی
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): یکی از موثرترین درمانها برای اختلالات هیستریک است. این روش به فرد کمک میکند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم را شناسایی کرده و آنها را تغییر دهد.
- درمان دیالکتیکی (DBT): این روش بهویژه برای افرادی که بهطور مداوم در موقعیتهای هیجانی شدید قرار دارند، مفید است. هدف از این درمان، افزایش توانایی در مدیریت احساسات و کاهش واکنشهای هیجانی افراطی است.
- درمان مبتنی بر ذهن آگاهی (Mindfulness): این درمان کمک میکند تا فرد بتواند به لحظه حال توجه کند و از واکنشهای هیجانی خود بکاهد.
2. دارو درمانی
گاهی برای کاهش علائم جسمانی و روانی مرتبط با رفتار هیستریک، داروهایی مانند آمیتریپتیلین (Amitriptyline) یا مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs) تجویز میشوند. این داروها میتوانند به کاهش اضطراب و افسردگی کمک کنند و علائم هیستریک را کنترل کنند.
پیشگیری از رفتار هیستریک
پیشگیری از رفتار هیستریک معمولاً شامل تقویت مهارتهای مقابله با استرس و اضطراب است. برخی از روشهای مفید شامل:
- تمرینات تنفسی: انجام تمرینات تنفسی میتواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
- نظم خواب و استراحت: داشتن برنامه خواب منظم و استراحت کافی میتواند به تعادل عاطفی فرد کمک کند.
- فعالیت بدنی: ورزش منظم مانند پیادهروی یا دوچرخهسواری میتواند به تقویت سلامت روان و کاهش اضطراب کمک کند.
نتیجهگیری
رفتار هیستریک یک اختلال روانی پیچیده است که با علائم متنوعی بروز میکند. این اختلال، بهویژه در گذشته، بهطور نادرستی بهعنوان یک مشکل زنانه شناخته میشد، اما امروزه مشخص شده است که این اختلال میتواند در هر فردی رخ دهد. درمانهای رواندرمانی و دارویی، همراه با پیشگیری از استرس، میتواند به کنترل و کاهش علائم این اختلال کمک کند.
در نهایت، مهمترین نکته در برخورد با افراد مبتلا به رفتار هیستریک، توجه به علتهای روانی و احساسی این اختلال است. فهم دقیق و شناخت درست این اختلال میتواند به درمان مؤثرتر و حمایت بهتر از این افراد کمک کند.
منابع
منبع: icliniq | verywellmind
دیدگاهتان را بنویسید