اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟ + روش‌های درمان و تشخیص

اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid Personality Disorder) یکی از اختلالات روانی است که به طور خاص بر روابط اجتماعی فرد تأثیر می‌گذارد. این اختلال باعث می‌شود که فرد مبتلا از برقراری ارتباطات نزدیک و اجتماعی با دیگران پرهیز کند و ترجیح دهد بیشتر اوقات خود را تنها بگذراند. رفتارهای این افراد معمولاً سرد، بی‌علاقه و بی‌احساس به نظر می‌رسد، به طوری که دیگران ممکن است آن‌ها را افرادی منزوی و بی‌تفاوت تصور کنند. اما مهم‌تر از همه این است که این افراد معمولاً خود به مشکل بودن رفتارهایشان پی نمی‌برند و تمایلی به تغییر آن ندارند.

این مقاله به بررسی علائم، علت‌ها، درمان‌ها، و روش‌های تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید می‌پردازد و همچنین تفاوت‌های آن با اختلالات دیگر همچون اسکیزوفرنی را بررسی خواهد کرد. در نهایت، روش‌های برخورد و تعامل با افراد مبتلا به این اختلال مطرح می‌شود تا بتوان درک بهتری از نحوه کمک به این افراد و کاهش مشکلات آن‌ها در زندگی روزمره داشت.

اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوئید به دسته‌ای از اختلالات شخصیتی تعلق دارد که در آن فرد دارای علائمی همچون سردی عاطفی، اجتناب از روابط اجتماعی و تمایل به تنهایی است. این اختلال معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود و به تدریج زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از آنجا که افراد مبتلا به اسکیزوئید از ابراز احساسات و برقراری ارتباطات عاطفی خودداری می‌کنند، به نظر می‌رسد که از دنیای اجتماعی دوری می‌کنند و زندگی خود را در انزوا می‌گذرانند.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً در شرایط اجتماعی راحت نیستند و تمایل دارند که تنها و در محیط‌های امن به فعالیت‌های خود بپردازند. این افراد ممکن است در مواجهه با دیگران دچار اضطراب شوند و از این رو ممکن است بیشتر وقت خود را صرف کارهای انفرادی کنند.

علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً با مجموعه‌ای از علائم رفتاری و عاطفی روبه‌رو هستند که در زیر به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:

• تمایل به تنها بودن: یکی از بارزترین علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید، تمایل شدید به تنهایی است. این افراد اغلب از روابط اجتماعی، حتی روابط خانوادگی یا دوستی، اجتناب می‌کنند و ترجیح می‌دهند که بیشتر وقت خود را در تنهایی بگذرانند.
• بی‌علاقه به روابط نزدیک: افراد مبتلا به این اختلال معمولاً هیچ تمایلی به برقراری ارتباطات عاطفی یا عاشقانه ندارند و ممکن است حتی با اعضای نزدیک خانواده نیز ارتباط نزدیکی نداشته باشند.
• عدم تمایل به فعالیت‌های اجتماعی: این افراد از فعالیت‌های گروهی یا اجتماعی که نیاز به تعامل با دیگران دارند، پرهیز می‌کنند و بیشتر ترجیح می‌دهند که فعالیت‌هایی را انجام دهند که نیاز به تعاملات اجتماعی کمتری دارند.
• بی‌احساس بودن و عدم ابراز احساسات: افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً در بروز احساسات خود مشکل دارند. آن‌ها ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی به نظر برسند که هیچ احساسی ندارند و حتی ممکن است از تشویق یا انتقاد دیگران بی‌تفاوت باشند.
• عدم تمایل به رابطه جنسی: یکی دیگر از ویژگی‌های این اختلال، عدم علاقه به روابط جنسی است. این افراد معمولاً از روابط جنسی و حتی ابراز محبت‌های جسمانی پرهیز می‌کنند.

علت بروز اختلال شخصیت اسکیزوئید

علت دقیق بروز اختلال شخصیت اسکیزوئید هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما محققان معتقدند که این اختلال ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی است. برخی از عواملی که ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده‌اند که اختلالات شخصیتی در خانواده‌های خاص بیشتر دیده می‌شود. به عبارت دیگر، اگر یکی از اعضای خانواده به اختلال شخصیت اسکیزوئید یا اسکیزوتایپی مبتلا باشد، احتمال بروز این اختلال در دیگر اعضای خانواده بیشتر است.
• تجربیات دوران کودکی: برخی از کارشناسان بر این باورند که تجربیات منفی در دوران کودکی، مانند برخورد سرد و بی‌احساس از سوی والدین، می‌تواند زمینه‌ساز بروز اختلال شخصیت اسکیزوئید باشد. این نوع تربیت ممکن است باعث شود که کودک احساسات خود را سرکوب کند و تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران نداشته باشد.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً چالش‌برانگیز است، زیرا افراد مبتلا به این اختلال تمایلی به پذیرش درمان ندارند. اما روش‌های مختلفی برای کمک به این افراد وجود دارد که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک کند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

1. روان‌درمانی (Psychotherapy)

روان‌درمانی معمولاً اولین و مهم‌ترین روش درمانی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید است. در این نوع درمان، فرد می‌تواند به تدریج بر مشکلات خود غلبه کند و با استفاده از تکنیک‌های مختلف بهبود یابد.

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): این نوع درمان به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و نادرست خود را شناسایی کرده و آن‌ها را با تفکرات سالم‌تری جایگزین کنند. در CBT، فرد یاد می‌گیرد که چگونه بر ترس‌ها و اضطراب‌های اجتماعی خود غلبه کند.

2. خانواده درمانی

در برخی موارد، درمان می‌تواند شامل خانواده فرد نیز باشد. در خانواده درمانی، اعضای خانواده یاد می‌گیرند که چگونه رفتارهای خود را تغییر دهند و از اقداماتی که موجب تشدید علائم این اختلال می‌شود، پرهیز کنند.

3. گروه درمانی

گروه درمانی به افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند و روابط بهتری با دیگران برقرار کنند. در این جلسات، فرد می‌تواند با دیگران در مورد مشکلات خود صحبت کند و از تجربیات دیگران یاد بگیرد.

روش تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً توسط روانپزشک یا روان‌شناس انجام می‌شود. برای این کار، معمولاً به تاریخچه روانی فرد و رفتارهای او در موقعیت‌های اجتماعی توجه می‌شود. در بسیاری از موارد، برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است از خانواده و دوستان فرد نیز اطلاعات بیشتری جمع‌آوری شود.

نحوه برخورد با شخصیت اسکیزوئید

برخورد با افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید نیازمند دقت و حساسیت است. در این راستا، چند نکته مهم برای کمک به این افراد عبارتند از:

• تشویق به درمان: افراد مبتلا به این اختلال معمولاً تمایلی به پذیرش درمان ندارند، اما اطرافیان باید آن‌ها را به شرکت در جلسات روان‌درمانی تشویق کنند.
• درک و پذیرش: باید به این افراد کمک کرد تا احساسات خود را بیان کنند و از آن‌ها خواسته نشود که در جمع‌های اجتماعی که باعث ناراحتی آن‌ها می‌شود، حضور یابند.
• ایجاد فضای امن: این افراد به فضاهای امن و آرام نیاز دارند تا بتوانند احساس راحتی کنند. بنابراین، در تعامل با آن‌ها باید محیطی بی‌تنش و غیر قضاوتی ایجاد کرد.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید و اسکیزوفرنی

اگرچه نام این دو اختلال مشابه است، اما تفاوت‌های قابل توجهی دارند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید هیچ‌گونه توهم یا رفتار غیرعادی همچون افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ندارند. آنها ممکن است رفتارهای سرد و بی‌احساس داشته باشند، اما نسبت به واقعیت‌ها آگاهی دارند و توهمات یا باورهای نادرست نخواهند داشت.

سخن نهایی

اختلال شخصیت اسکیزوئید یک اختلال روانی است که می‌تواند زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. با اینکه درمان این اختلال به راحتی امکان‌پذیر نیست، اما با استفاده از روان‌درمانی و تکنیک‌های مختلف می‌توان به این افراد کمک کرد تا کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.